Een van onze leden, Engbert Breuker van Pentascope, is meedenker in het Break-out Team dat in het leven is geroepen om  – naast de medische en technische kant – ook de sociaal-economische kant van het ontwaken uit de lockdown te belichten en hierover te adviseren. Het team bestaat uit een enorme groep denkers die – ieder vanuit hun expertise – vooruitkijkt op een positieve toekomst.

Ze baseren zich hierbij op drie basisprincipes:

• Balans tussen mens en natuur
• Gelijkheid als uitgangspunt
• Omgaan met onzekerheid

Deze ‘hoopvolle realisten’, zoals ze zichzelf noemen in hun manifest, hebben 11 actiepunten geformuleerd, waarmee alle Nederlanders vandaag al aan de slag kunnen. In dit artikel vatten we deze actiepunten voor je samen.

Om intelligent uit een lock-down te komen moeten we breder kijken. Het huidige Outbreak Management Team doet goed werk, het bestaat alleen uit louter medici (vooral virologen en epidemiologen). Er is meer nodig om alle gevolgen van deze coronacrisis te belichten en hier samen beter uit te komen. Het Break-out Team kijkt vanuit zo veel mogelijk invalshoeken naar de effecten op de samenleving, de democratie en de economie.

11 actiepunten voor de maatschappelijke agenda

1. Zet concrete stappen naar nieuwe, meer directe vormen van democratie.
   Deze tijd van transitie vraagt om hernieuwd evenwicht tussen top-down en bottom-up. De overheid stelt kaders en daarbinnen krijgen burgers directe invloed en zeggenschap. Daarom pleiten wij voor experimenten met nieuwe vormen van democratie, zoals burgerpanels.
2. Stimuleer een nieuwe, duurzame en regionale economie.
   Als we essentiële producten weer zelf gaan produceren wordt onze economie weerbaarder. Dat past naadloos bij het idee van de circulaire economie, die een schaalgrootte vraagt van 50 bij 50 kilometer – grofweg een regio. Een nieuwe Green Deal is nodig voor het stimuleren van zo’n duurzame en regionale economie. Dat betekent onder andere versneld investeren in een groot aantal wind-op-zeeparken, in groene waterstof voor de industrie, maar ook in regionale, hybride warmtenetten.
3. Verander het onderwijs, gericht op een nieuwe samenleving en economie.
   Wij pleiten voor een andere organisatie van onderwijs, met een dynamisch, ontwikkelingsgericht curriculum dat inspeelt op de grote, actuele vraagstukken waar wij als mensen voor staan. Met persoonlijke leerroutes en gericht op ervaringen. Geef leerlingen invloed op het curriculum en leer hen menselijke vaardigheden (soft skills). Dat maakt onderwijs meer relevant en vergroot de participatie van toekomstige volwassenen.
4. Waardeer en stimuleer de kracht van kunst en cultuur.
   Veel theaters, musea, culturele instellingen en evenementenbureaus kunnen het hoofd maar net boven water houden. Deze crisis kan de nekslag vormen als structurele steun achterwege blijft. De lobbykracht van de kunst-, cultuur-, en evenementenbranche is veel minder dan die van de luchtvaartsector, landbouw of industrie. Daarom is publieke druk van groot belang om deze sector overeind te houden en zo te werken aan het herstel van balans tussen mentale, emotionele en fysieke gezondheid.
5. Stimuleer en bouw voort op vertrouwen en verantwoordelijkheid.
   Beloon innovatie, waardeer initiatieven, want bij een eventuele volgende golf hebben we deze inzet en inzichten hard nodig. De overheid kan het niet alleen en het bedrijfsleven ook niet. Geef aandacht aan positieve tendensen in de samenleving, zoals burgerinitiatieven, liefdadigheidsacties en donaties aan voedselbanken. Geen propaganda, maar goed en eerlijk nieuws over alle inspanningen om dit land gezond en vitaal te maken.
6. Verander de gezondheidszorg vanuit leerervaringen van de crisis.
   De crisis bewijst dat we verder kunnen kijken dan kosten. In een nieuw zorgstelsel kan de mens centraal staan en niet de grote zorgorganisatie. Dan draait het om vertrouwen, samenredzaamheid en preventie. Een nieuw zorgstelsel is bovendien regionaal en lokaal georganiseerd. Op lokaal niveau staat de coöperatieve gedachte centraal, met integrale centra voor onderwijs, zorg en welzijn. Op regionale schaal werken overheid, zorgbedrijven en maatschappelijke organisaties nauw samen, waarbij zorgpreventie centraal staat.
7. Differentieer in steunpakketten van de staat.
   Bouw noodhulp aan grote bedrijven als eerste af, maar wel in een rustig tempo. Dat geeft financiële speelruimte voor hulp aan het mkb, vooral aan ondernemers die zelf met nieuwe plannen voor herstel komen.Grotere bedrijven die opnieuw steun verlangen, moeten we streng blijven bevragen op het uitkeren van dividend, bonussen en topsalarissen. Als extra voorwaarde voor die steun moet een bedrijf worden beoordeeld op slagkracht, wendbaarheid en duurzaamheid.
8. Werk hard aan een inclusieve economie en stimuleer sociaal ondernemerschap.
   We hebben in de crisis veel sociaal ondernemerschap gezien op wijk- en buurtniveau. Stimuleer het vermogen van de samenleving om zelf te organiseren. Bij het inclusief maken van de economie kunnen sociale ondernemingen een belangrijke rol spelen. Zij proberen kwetsbare mensen aan werk te helpen en doen dat goedkoper en effectiever dan bij arbeidsbemiddeling door commerciële organisaties of de overheid.
9. Stimuleer digitaal het zelfsturend en zelfcorrigerend vermogen van mensen.
   Geef een positieve draai aan diezelfde technologie waarmee zwermgedrag ontstaat. Extra aandacht is nodig voor cybersecurity. Onze zorg moet uitgaan naar het eigendom van ieders data. Maak mensen bewust aan wie zij expliciete toestemming geven om daarvan gebruik te mogen maken.In bredere zin moeten we nieuwe, levende technologieën durven omarmen.Dit vergt een andere industriepolitiek, vanuit een langetermijnvisie. Met investeringen in en scherpe keuzes voor minder fysieke locaties waar veerkrachtige offline en online ecosystemen de mondiale concurrentiekracht kunnen vergroten.
10. Richt steden en wijken anders en duurzaam in.
    Zet in op gezond leven in buurten en wijken vanuit de focus op preventie.Ontwikkel meer groene zones in steden, want tal van studies tonen aan dat mensen gezonder zijn als ze in een groene omgeving wonen. Groene zones dragen ook bij aan balans tussen de stedelijke leefomgeving en natuur. Stimuleer ook de aanschaf van zonnepanelen op buurt- en wijkniveau. Stimuleer nog meer de oprichting van buurtcoöperaties voor duurzame energie.
11. Werk hard aan een inclusieve samenleving.
    Juist de mensen die in de frontlinie staan krijgen slecht betaald en lopen een groter risico om besmet te raken, omdat ze vaker aan het virus worden blootgesteld. En voor veel zzp’ers, mkb’ers en flexwerkers geldt dat zij geen financiële buffer hebben. Zij worden onevenredig zwaar getroffen door de crisis. Het virus vergroot de ongelijkheid en exclusiviteit. Er zijn krachtige maatregelen nodig om deze disbalans te doorbreken en gericht te werken aan een inclusieve samenleving. Op het gebied van de woningmarkt ligt een schone taak voor woningcorporaties. Tot slot bepleiten wij het stap voor stap invoeren van het basisinkomen; een maandelijks bedrag van de overheid voor iedere burger.Uit onderzoek blijkt dat een basisinkomen de sociale ongelijkheid verkleint. Als we het bureaucratisch systeem van uitkeringen, kortingen en toeslagen volledig afbreken, komt dat geld vrij voor een basisinkomen, aangevuld met geld uit belastingverhoging.

Het Break-out Team wil niet alleen zenden, maar ook ontvangen. Iedereen die mee wil denken, mag zich aanmelden. Wil je het hele manifest lezen? Kijk dan hier. Wil je meer weten over de leden van het Break-Out Team? Kijk dan hier. Ben je geïnteresseerd in meer dan lezen? Wil je meedenken? Meld je dan aan via deze pagina.